De 3D puzzel van Flevoland
Op 5 november 2024 kwamen 175 personen bij elkaar in Lelystad om input te leveren op de opzet van de Visie op de landbouw voor Flevoland, die het afgelopen jaar is opgesteld onder de titel ‘Voedsel voor nieuwe generaties’. Deze landbouwvisie zal uiteindelijk als een puzzelstukje gelegd worden in de grote puzzel van de provinciale Omgevingsvisie.
De bijeenkomst startte met een inleiding van Jan Klopman, gedeputeerde van provincie Flevoland, die onder andere landbouw in zijn portefeuille heeft. Hij benadrukte het belang van Flevoland voor de voedselvoorziening van West-Europa en gaf een overzicht van het proces om tot een visie op landbouw te komen (richting het jaar 2044), waarbij de rol van zogenoemde landbouwcafés werd benadrukt. Voor die landbouwcafés werden personen met heel verschillende functies uitgenodigd om mee te denken over de rol van landbouw in de provincie waarbij de positie van de verschillende partijen van de hele voedselketen meegenomen werden. Het belang van samenwerking binnen de gehele keten werd hierin benadrukt. Daarnaast werden bijvoorbeeld ook natuurorganisaties betrokken. Het doel om te komen tot een gedragen visie stond centraal.
De keynote speaker André Hoogendijk (directeur BO Akkerbouw) gaf onder de titel ‘Flevoland naar de maan’ een inspirerend verhaal over zijn visie op de toekomst en gebruikte hiervoor de metafoor van het Amerikaanse Apollo programma om de mens op de maan te zetten om een (bijna onrealistisch) doel te stellen; een moon shot. Na een historische terugblik op de Zuiderzeewerken, werd de zaal voorgehouden dat je het neerzetten van doelstellingen je niet a priori moet laten ontmoedigen door de potentiële beperkingen. Wat zou je als Flevoland voor landbouwgebied willen zijn in het jaar 2044. Ook tussenliggende mijlpalen kunnen al zeer waardevol zijn en je boekt al winst bij elke tussenstap die je maakt. Die stappen vereisen naast een ambitieus doel om de samenwerking tussen private ondernemingen en overheid. Verder kun je als visie hebben dat Nederland als één groot gemengd bedrijf gezien wordt of de kas als energiebron functioneert. Durf te verbeelden, en geef richting via een moon shot.
In een gesprek met Johan Osinga (directeur-generaal Regieorganisatie Transitie Landelijk Gebied, Ministerie van LVVN) werd de Regionale samenwerking beklemtoond, waarbij de regionale verschillen werden benadrukt. Het samenwerken is cruciaal en ondernemers kunnen ook zelf markten creëren. De nu veelgehoorde doelsturing blijkt in de praktijk niet altijd eenvoudig en we moeten middelsturing niet veronachtzamen op sommige deelgebieden. Onzekerheid zal er altijd zijn, daar moeten we mee leven, maar dit mag geen reden zijn om zaken uit te stellen. Daarnaast werd benadrukt dat bij een groot deel van de bevolking onvoldoende duidelijk is wat de functie van de boer voor de maatschappij is en hoe hij die uitoefent.
Middagprogramma
In tweede deel van de middag presenteerden zich een vijftal leden van de werkgroep die zich het afgelopen jaar heeft beziggehouden met het opstellen van een visie op de landbouw in Flevoland. Deze visie staat nog in potlood en de opstellers ervan wilden deze middag gebruiken om reflecties erop te verkrijgen. Dit werd in aparte groepen uitgewerkt waarbij uw rapporteur deelnaam aan de sessie ‘Sector & Overheid’.
Hier volgen enkele reacties op de besproken visie die in geanimeerde discussies werden geuit.
• Het beeld dat Flevoland de groentetuin voor West-Europa is werd door veel deelnemers als een niet realistische voorstelling van zaken bestempeld.
• Er ontbreekt een (praat-)plaat van de visie. Visualisatie van de visie kan helpen met het nadenken erover en verbindingen met andere actoren op het Flevolandse land zichtbaar maken.
• In hoeverre zijn milieu-aspecten meegenomen in de visie. De nationale en internationale opgaven op het gebied van water, stikstof, biodiversiteit etc.? Deze kunnen belangrijke beperkingen vormen voor aantrekkelijke ideeën.
• Er werd gesteld dat de agrariërs niet afgerekend moeten worden op basis van depositiewaarden maar enkel voor wat hun eigen bedrijf uitstoot.
• Pootgoed is een belangrijk exportartikel van Flevoland, maar de kweek vereist wel veel beschermingsmiddelen.
De volgende stappen in de 3D puzzel:
De visie moet vervolgens vertaald worden in concrete activiteiten waarbij rekening gehouden zal moeten worden met andere (grond-behoevende) belangen zoals huizenbouw, zonneweiden en natuurgebieden. Dus naast het integreren van de primair agrarische activiteiten in de gehele keten van producent tot consument, zal de puzzel met hele andere stukjes in contact komen. Dit vormt een hele complexe 3-dimensionale puzzel om zo uiteindelijk tot een omgevingsvisie te komen. Ook het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) biedt vele instrumenten die ingezet kunnen worden om tot een samenhang te kunnen komen. Hier wordt al op ingespeeld.
Het hebben van een visie is een begin om naar een doel te kunnen werken, zelfs als het een moon shot is. De middag in Lelystad gaf aan dat er veel energie bij veel verschillende partijen om hier gezamenlijk in te geloven en een succes van te maken.
