’Als schakel tussen onderzoek en praktijk zijn agrarische bodemadviseurs een belangrijke kennisbron op de Werkplaats.’
‘Klimaatverandering als kans voor landbouw & natuur’. Dat is het thema van de vijfde Werkplaats Netwerk Platteland op 23 mei 2025. De Regieorganisatie Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), Stimuland, de provincie Zuid-Holland en Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) organiseren deze Werkplaats. Lisa Ligtermoet is Programmaleider van het DAW Kennisprogramma Bodem, en werkzaam bij LTO Noord. ‘Ik hoop dat agrarisch adviseurs op de Werkplaats hun praktijkervaring komen brengen.’
Lisa: “Binnen het DAW Kennisprogramma zijn er Regionale Bodemteams actief. Dat zijn 10 verschillende teams, met ruim 160 adviseurs verspreid over het hele land. Deze bodemadviseurs wisselen onderling kennis uit en doen samen ervaringen op. Wij hebben deze teams opgericht omdat wij een sterk en eenduidig advies richting het boerenerf willen. En dat doe je door adviseurs met elkaar in contact te brengen. Er is namelijk een enorme spreiding in expertises, kennis en ervaring. Het is belangrijk om deze te bundelen en een krachtig netwerk te bouwen in de regio. Start een provincie of een waterschap een project? Dan hebben ze soms een inhoudelijk expert nodig op bodem of klimaatadaptatie, die meedenkt vanuit de agrarische sector. Ze kunnen dan bij het bodemteam kijken of iemand hun vraag kan beantwoorden. In onze kennisverspreiding richten wij ons niet alleen op de boer zelf. Maar ook op de schil eromheen; erfbetreders, onderwijs, onderzoek en beleid.”
Aansluiten op de informatiebehoefte
“Ook kunnen boeren gratis bodemadvies van ons krijgen. We krijgen vragen van boeren die we voorheen nooit bereikten. Melkveehouders waren eigenlijk nog niet zo gewend zijn om enorm naar de bodem te kijken. In de akkerbouw ligt de focus van oudsher al veel meer op bodemkwaliteit. Een betere bodemstructuur zorgt ervoor dat je beter water vasthoudt en uiteindelijk de plant beter kan voeden.
Ook hebben we een online cursus Kruidenrijk Grasland ontwikkeld met het Louis Bolk Instituut. Kruidenrijk grasland wordt steeds populairder. Veel boeren vragen zich af hoe zij dat productief kunnen inzetten. Om die kennis op een praktische en toegankelijke manier aan te bieden, bestaat deze online cursus uit verschillende hoofdstukken. De online cursus Groenbemesters kwam voort uit eenzelfde kennisvraag vanuit de praktijk. De kennis is er bij kennisinstellingen vaak wel, maar de uitdaging is om die kennis te vertalen naar de praktijk en te laten landen op het boerenerf.
Verder beheren we een netwerk van zo’n 30 demobedrijven. Want boeren steken graag hun licht op bij collega-boeren. Demobedrijven inspireren op verschillende thema’s op het gebied van bodem en water.”
Inspireren en activeren
“Enerzijds maken we slimme bodemmaatregelen toepasbaar, toegankelijk en vindbaar. Anderzijds schrijven we praktijkverhalen die inspireren en activeren. Tegelijkertijd koppelen we via bodemadviezen onze bevindingen terug aan onderzoekers. We vinden het belangrijk om praktijk te laten zien aan beleid. Zo nodigen demobedrijven waterschappen uit op hun bedrijf; er zit nogal eens spanning tussen de verschillende stakeholders. De vraag is dan hoe partijen binnen een gebied kunnen samenwerken aan de opgaven die er liggen. Wij bieden hen een podium en faciliteren de dialoog.”
Kennis van het GLB
Over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) zegt Lisa: “Er zijn de laatste jaren allerlei beleidsmatige verschuivingen geweest. Daardoor rijzen er nieuwe kennisvragen over hoe je met verduurzaming kunt zorgdragen voor een rendabele bedrijfsvoering. Dat er dingen gaan veranderen is duidelijk. De netwerken die wij hebben opgebouwd met onderzoekers en met adviseurs, die op het boerenbedrijf komen en de schakel vormen tussen onderzoek en praktijk, zijn zeer belangrijk om de boer daarin te begeleiden. De administratieve last voor boeren is groter. Ik denk dat er nog meer winst valt te behalen over hoe adviseurs hun kennis van het GLB beter kunnen inzetten om boeren beter te begeleiden.”
Maatregelen nemen
“Het klimaat verandert en boeren voelen dat en zijn er ook echt mee bezig. Ze merken dat weersextremen hun hele werk soms in de knel brengen. Dat het verandert is een gegeven. Vanuit het kennisprogramma zeggen wij: klimaatadaptatie begint bij bodem. Dus werk aan je bodem en neem bepaalde maatregelen. Veel boeren zijn dagelijks al bezig met klimaatadaptatie, zonder dat ze het zelf zo zouden benoemen. Ook de keten voelt en neemt haar verantwoordelijkheid.
Kennis halen en brengen
Tijdens deze Werkplaats verkennen deelnemers de impact van klimaatveranderingen voor onze gronden en gebieden. Lisa: “Volgens mij is er nog praktische kennisontwikkeling nodig. De problemen en uitdagingen zijn voor iedereen wel vrij duidelijk. Maar hoe pas je je bedrijfsvoering aan en blijf je financieel rendabel? Elk gebied is verschillend. Daar zullen toch gebied specifieke afspraken over moeten komen. En daar ligt de grootste uitdaging. We moeten niet verzanden in algemeen beleid met kalenderlandbouw en andere generieke maatregelen. En daarom is de praktijkervaring van agrarische bodemadviseurs op de Werkplaats zo waardevol. Adviseurs zijn immers niet alleen de brug tussen onderzoek en praktijk. Maar zijn ook een belangrijke pion in het systeem van kennis en innovatie.”
