Klimaatverandering als kans voor landbouw & natuur in de regio?
Het klimaat verandert en dat brengt uitdagingen met zich mee, zoals langere periodes van droogte, hevige neerslag en veranderende groeiseizoenen. Deze impact op de agrarische sector vraagt om veerkrachtige oplossingen die niet alleen de landbouw versterken, maar ook bijdragen aan een robuuster ecosysteem. Tijdens de vijfde Werkplaats Netwerk Platteland op 23 mei 2025 is het thema ‘Klimaatverandering als kans voor landbouw & natuur?’. Samen met Stimuland, provincie Zuid-Holland, Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) en Groen Kennisnet wordt deze Werkplaats georganiseerd.
De agrarische sector beschikt over veel kennis en innovatiekracht om in te spelen op deze veranderingen. Door slimme bodem- en watermaatregelen, innovatieve teeltmethoden en nauwe samenwerking tussen boeren, adviseurs, onderzoekers en beleidsmakers, kunnen we een toekomstbestendige landbouw realiseren. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) biedt kansen en mogelijkheden om op het boerenerf en in een gebied deze transitie te ondersteunen en bij te dragen aan klimaatadaptatie, -mitigatie en biodiversiteit.
Wil jij meer weten over het thema? Bekijk het dossier op Groen Kennisnet.
Voor wie is de Werkplaats?
De Werkplaats is bedoeld voor boeren en boerinnen, bewoners en gebruikers van het platteland, organisaties en overheden, adviseurs, onderzoekers en andere actoren op het gebied van landbouw, natuur en biodiversiteit.
Meer weten over de Werkplaats? Lees hier het narratief.
Hoe ziet de dag eruit?
De ochtend start met bijdragen van Henk Reinen (directeur Regieorganisatie GLB) en Niels Kastelein (directeur Klimaat, ministerie van Klimaat & Groene Groei). Dagvoorzitter Ingrid Jansen (kwartiermaker Werkplaats Netwerk Platteland en directeur Stimuland) leidt daarna het panelgesprek aan de hand van vijf actuele perspectieven op landbouw en klimaat en drie aansprekende stellingen. De ochtend wordt afgesloten met een prikkelende, theatrale reflectie door Theatergroep Burger Koekkoek.
Tijdens de lunch wordt de groep gesplitst. Je kiest of voor het volgen van twee werkbanken of je bezoekt The Cranberry Company, een inspirerend agrarisch bedrijf waar klimaatadaptieve landbouw centraal staat. Voor de excursie is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.
We sluiten de dag gezamenlijk af met een korte reflectie door onder andere Frank Rijkaart, gedeputeerde van de Provincie Zuid-Holland. We halen enkele inzichten en vragen op uit de werkbanken en bieden ruimte voor een gesprek met de zaal. Aansluitend is er een netwerkborrel.
Bekijk hier het overzicht van alle werkbanken
Hoe maak je financiële en praktische ondersteuning voor boeren, tuinders en telers die met de kansrijke maatregelen rondom water- en bodembeheer aan de slag willen, makkelijk en toegankelijk? Deze vraag is het uitgangspunt voor de pilot DAW Landbouwloket. Aard Mulders en Jan van Esch van het ministerie van LVVN en Carlo Vromans van DAW zullen het Landbouwloket nader toelichten en een doorkijkje geven naar het
implementatieplan. Rinus van het Westeinde van het Collectie Groot Saeftinghe deelt zijn ervaringen met het Landbouwloket en Giulia Homs van Aequator geeft een demonstratie.
Deze zomer verwachten we de nieuwe Europese Commissie voorstellen voor het GLB 2028 – 2034. In deze interactieve werkbank gaan we met elkaar in gesprek over de toekomst van het GLB, op basis van de recent gepresenteerde Europese visie op landbouw en voedsel. Na een toelichting op het proces door het ministerie van LVVN, delen diverse partijen hun perspectief, gevolgd door een gezamenlijke discussie.
Annemariet van der Hout, Jennie van der Kolk en Joost Cruijsen van Wageningen University & Research (WUR) verzorgen deze werkbank over koolstofvastlegging in landbouwbodems. Je krijgt inzicht in de effectieve maatregelen, wat daarvan de impact is op bodemfuncties zoals vruchtbaarheid en biodiversiteit, en hoe je de praktijktool BodemCoolstof kunt gebruiken. Na afloop van de werkbank kun je berekenen wat de meest geschikte maatregelen op een bedrijf zijn.
Hoe biedt de levensloop van het landschap houvast en perspectief voor de toekomstige inrichting van bedrijf en gebied? Onder leiding van Peter Hermens van Werkend Landschap en Dennis Worst van Landschapsbeheer Friesland zet je even een andere bril op. Want door goed te kijken naar de levensloop van het landschap, vinden we antwoorden op grote vragen en zien we kansen voor klimaatslimme landbouw en prachtige productielandschappen. De methode verbindt de urgenties van het gebied met concrete mogelijkheden op bedrijfsniveau.
Hoe kan beleid zo toegepast worden dat de boer hier niet door belemmerd wordt in de bedrijfsvoering? Een viertal boeren heeft in interactie met beleidsmakers, ervaring opgedaan die ze delen in een inspirerende mini-documentaire. Ga daarna met Toos van Noordwijk en Nava Verboom van Wij.land in gesprek over hoe beleid en boerenpraktijk meer en/of beter kunnen samenwerken.
ReGeNL is een groeifonds transitieprogramma voor een rendabele en regeneratieve bedrijfsvoering. Het programma biedt zowel kansen voor boeren, als ook kansen om ketens, consumenten, onderwijs en adviseurs te ondersteunen in de route naar regeneratieve landbouw. IJsbrand Snoeij en Ingrid van Huizen van ReGeNL delen praktijkvoorbeelden van regeneratieve boerderijen en er komen gebieds- en keteninitiatieven aan de orde, waarbij diversiteit centraal staat.
Hoe zetten Europese en Nederlandse demonstratiebedrijven duurzame landbouw in de praktijk om? In deze werkbank brengen we inzichten samen uit Climate Farm Demo (Horizon Europe), GLB en DAW demonstratiebedrijven, met initiatieven zoals ‘De Groene Vonk’. Met Emma Knol van WUR – EU project Climate Farm Demo en Bart de Voogd van Imagro – SABE/GLB Demobedrijven verkennen we gezamenlijke leerpunten, innovatieve aanpakken en inspirerende voorbeelden voor de landbouw van morgen.
Klimaatverandering, veenoxidatie en bodemdaling vormen een bedreiging voor veenweidegebieden. Kunnen we de uitstoot van broeikasgassen beperken en het watersysteem tegelijkertijd robuust en toekomstbestendig inrichten voor de landbouw? Gerjan Meijer en Guido Musch van het Kadaster laten zien hoe in Friesland via het Veenweideprogramma bodemdaling en CO₂-uitstoot worden beperkt door peilverhoging. Om de negatieve gevolgen voor de landbouw te verzachten, heeft de provincie Fryslân de Compensatiesystematiek Veenweide (CSV) opgesteld.
Hoe kan een melkveehouder of akkerbouwer een goede boterham verdienen met landbouw die positief is voor de bodem, het klimaat en de natuur? Er is niet één juist verdienmodel, of een allesbepalende factor voor succes. Het gaat niet alleen om het verlagen van kosten, maar ook om strategische keuzes die passen bij een bedrijf. Tom Meijer en Merlissa Dielle van de Natuurverdubbelaars nemen je mee in hun visie op de ecologische en economische waarde die natuur, biodiversiteit en onze ecosystemen vertegenwoordigen.
Hoe kun je jaarrond zelfvoorzienend zijn in zoetwaterbehoefte? Voor Akkerbouwer Klaas Schenk van Hoeve Lotmeer zijn verzilting en droogte uitdagingen voor zijn bedrijf. Aan de hand van praktijkervaringen deelt hij oplossingen en handvatten waarmee je als boer zoet water kunt oogsten, opslaan, zuiveren en hergebruiken.
Biologische landbouw en voeding wordt gezien als onderdeel van de oplossing voor veel van de crisissen. Tijdens deze werkbank focussen wij op de relatie tussen klimaat en biodiversiteit en laten wij zien waarom biologische landbouw in de praktijk werkt als zowel klimaatvriendelijk als klimaatadaptief. Het tweede deel van de werkbank gaat over ‘Bio Beleef Regio Zuid Holland’. Hoe kunnen regionale biologische voedselsystemen leiden tot meer maatschappelijke en financiële waardering voor ondernemers. Henk Offringa van het Ministerie LVVN, Michaël Wilde van The Organic Embassy en Maria van Boxtel van Land & Co. verzorgen deze werkbank.
Samen met Hanneke van Ormondt van Urgenda en Pedro Janssen van Louis Bolk Instituut duiken we in het kruidenrijk grasland. We bespreken in deze werkbank de hoge toegevoegde waarde van kruidenrijk grasland, en bespreken samen de belemmeringen én mogelijkheden om kruidenrijk grasland verder te implementeren.
In deze werkbank verzorgd door Maarten Schrama van de Universiteit Leiden, verkennen we innovatieve teelten zoals weiderijst en andere beloftevolle teelten in natte veenweidegebieden. Wat zijn de kansen, uitdagingen en eerste inzichten uit recente projecten in Zuid-Holland? Welke rol speelt het Polderlab in deze ontwikkeling, samen met de praktijk? Ook brengen we andere inspirerende voorbeelden naar deze werkbank.
De transitie naar een duurzaam, klimaatslim landbouw- en voedselsysteem vraagt om fundamentele keuzes, met voordelen én nadelen, trade-offs en synergiën. Maar hoe kom je tot goed onderbouwde keuzes, met respect voor elkaars waarden en zonder polarisatie te versterken? Simone Ritzer van WUR laat je kennis maken met de Dilemma Dialoog Toolbox die helpt om keuzes, de effecten daarvan en hun onderlinge samenhang inzichtelijk te maken.
Aanmelden voor de Werkplaats
Ben je geïnteresseerd in de Werkplaats 'Klimaatverandering als kans voor landbouw & natuur'? Meld je dan snel aan via het formulier. Het definitieve programma volgt binnenkort.
